“…the cold never bothered me anyway” ท่อนหนึ่งของบทเพลงดิสนีย์ที่มีการบันทึกในภาษาต่างๆ ทั่วโลก การันตีด้วยหลายรางวัลและเป็นที่ยอมรับในหลายประเทศ โดยในเวอร์ชันภาษาไทยขับร้องโดยแก้ม วิชญาณี เปียกลิ่น ในท่อนนี้ร้องว่า “…ความหนาวไม่ทำให้เราเดือดร้อนสักเท่าไหร่” ที่อาจจะตรงข้ามกับสภาพอากาศของไทยที่ไม่รู้จักคำว่า “ฤดูหนาว” ทำให้ละเลยในการดูแลสุขภาพของตัวเองในยามที่ลมหนาวพัดผ่านเข้ามา
• • • กลับสู่หน้าหลัก • • •
ประเทศไทยอยู่ใกล้แนวเส้นศูนย์สูตร ถือเป็นเขตมรสุมร้อนชื้นทำให้มีลักษณะอากาศที่แตกต่างไปจากส่วนอื่นๆ ของโลก โดยในประเทศไทยหลายคนมักบอกว่า ฤดูหนาวไม่มีอยู่จริง และความหนาวไม่เคยทำให้คนไทยเดือดร้อนสักเท่าไหร่ นั้นจริงเหรอ?
ท่อนหนึ่งของเพลงปล่อยมันไป (Let’s it go) “…ความหนาวไม่ทำให้เดือดร้อนสักเท่าไหร่” นี้อาจตรงใจใครหลายๆ คน เพราะคนไทยส่วนใหญ่ไม่ค่อยสัมผัสอากาศหนาว ยกเว้นบางพื้นที่ทางภาคเหนือ และภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่ต้องประสบภัยหนาว แต่นั่นไม่ได้แปลว่าพื้นที่อื่นๆ ของไทยมีฤดูหนาวอย่างชัดเจน จึงทำให้หลายคนละเลยการดูแลสุขภาพในช่วงที่อากาศเปลี่ยนแปลง ลมหนาวที่หวนกลับมาอีกครั้ง ย่อมนำมาซึ่งโรคภัยไข้เจ็บโดยที่เราไม่รู้ตัว เพียงเพราะเราคิดว่า “ความหนาวไม่ทำให้เดือดร้อนสักเท่าไหร่”
ในบทความนี้ ปรภ ขอนำเสนอวิธีป้องกันโรคที่แฝงมากับฤดูหนาว เพื่อให้คุณผู้อ่านรับมือกับสภาพอากาศเปลี่ยนแปลงนะครับ
โรคไข้หวัดและโรคไข้หวัดใหญ่
หนึ่งในโรคที่แฝงมากับฤดูหนาวคือ โรคไข้หวัด และไข้หวัดใหญ่ เกิดจากเชื้อไวรัส ติดต่อทางจมูก ปาก ตา เชื้อนี้อยู่ในละอองเสมหะ น้ำมูกน้ำลายของผู้ป่วยที่ไอจามออกสู่สาธารณะ โรคนี้ไม่ถือเป็นโรคร้ายแรง ส่วนมากให้ดูแลตามอาการและจะหายเองได้ภายใน 3-5 วัน โดยมีวิธีดูแลดังนี้
- ดื่มน้ำเกลือแร่หรือน้ำผลไม้ ดื่มจนปัสสาวะใส ไม่ควรดื่มน้ำเปล่ามากเกินไป เพราะอาจขาดเกลือแร่
- หากมีไข้ ให้ใช้ผ้าชุบน้ำเช็ดตัว หากไข้ไม่ลดให้รับประทานยาลดไข้ เช่น พาราเซตามอล
- ผู้ที่เจ็บคออาจใช้น้ำ 1 แก้ว ผสมเกลือ 1 ช้อน กลั้วคอ อย่าสั่งน้ำมูกแรงๆ เพราะอาจทำให้เชื้อลุกลาม
- เบื้องต้นให้รักษาตามอาการที่ปรากฏ แต่หากไม่ดีขึ้นควรรีบพบแพทย์ ไม่ควรซื้อยามารับประทานเอง
ในปัจจุบันวัคซีนป้องกันไข้หวัดใหญ่มี 2 ชนิด คือ ชนิดครอบคลุม 3 สายพันธุ์ และชนิดครอบคลุม 4 สายพันธุ์ ซึ่งได้ผลดีทั้งสองชนิด แม้ว่าไข้หวัดใหญ่จะหายได้เอง แต่ผู้ป่วยบางรายหากอาการไม่ทุเลาควรพบแพทย์ อย่างไรก็ตามไม่มีใครที่อยากป่วยจึงขอแนะนำวิธีการป้องกันโรคไข้หวัดและไข้หวัดใหญ่ดังนี้
วิธีการป้องกันโรคไข้หวัดและไข้หวัดใหญ่
- ล้างมือบ่อยๆ ด้วยน้ำและสบู่
- เลี่ยงการสัมผัสใกล้ชิดกับผู้ป่วย
- ไม่ใช้ของส่วนตัวร่วมกับผู้อื่น
- เลี่ยงการไปในสถานที่แออัด อากาศถ่ายเทไม่สะดวก
- ปิดปากปิดจมูกเมื่อไอ จาม หรือสวมหน้ากากอนามัย
- เมื่อป่วยควรหยุดงาน หยุดเรียน พักผ่อนอยู่กับบ้านจนกว่าจะหาย
โรคติดเชื้อไวรัส RSV
Respiratory Syncytial Virus หรือ RSV เป็นเชื้อไวรัสชนิดหนึ่ง ที่เป็นสาเหตุของการติดเชื้อทางเดินหายใจ สามารถทำให้เกิดภาวะปอดอักเสบโดยเฉพาะในเด็กเล็ก ในปัจจุบันยังไม่มีวัคซีนป้องกันแต่สามารถปฏิบัติตัวเพื่อป้องกันการติดเชื้อและลดการแพร่กระจายของเชื้อไวรัสได้ โดยนายแพทย์นคร เปรมศรี ผู้อำนวยการสำนักระบาดวิทยา ได้แนะนำเอาไว้ดังนี้
วิธีการป้องกันโรคติดเชื้อไวรัส RSV
- ล้างมือบ่อยๆ ทั้งก่อนรับประทานอาหารและหลังเข้าห้องน้ำ
- หลีกเลี่ยงการสัมผัสสารคัดหลั่งของผู้ที่ติดเชื้อ เช่น ผู้ป่วยไข้หวัดหรือปอดอักเสบ โดยเฉพาะเด็กที่คลอดก่อนกำหนดและทารกในช่วงอายุ 1-2 เดือนแรกไม่ควรให้สัมผัสกับผู้ติดเชื้อ
- หลีกเลี่ยงการนำมือที่ไม่สะอาดมาป้ายจมูกหรือตา ไม่ควรใช้แก้วน้ำร่วมกัน และทำความสะอาดของเล่นเด็กเป็นประจำ ส่วนกรณีที่มีอาการป่วยควรหยุดพัก โดยเฉพาะนักเรียน และควรปิดปากและจมูกเมื่อไอหรือจาม
- ดื่มน้ำมากๆ เพราะน้ำจะช่วยทำให้สารคัดหลั่ง เช่น เสมหะ หรือน้ำมูก ไม่เหนียวจนเกินไป และไม่ไปขัดขวางการทำงานของระบบทางเดินหายใจ
หากผู้ป่วยอาการไม่ดีขึ้น เช่น ไอมากหอบเหนื่อย ซึมลง รับประทานอาหารได้น้อย ควรรีบพาไปพบแพทย์ทันที
โรคปอดบวม
โรคปอดบวมเป็นอีกหนึ่งโรคที่แฝงมากับฤดูหนาว เกิดจากการติดเชื้อในปอด ทั้งเชื้อไวรัสและแบคทีเรีย ติดต่อทางจมูก ปาก ตา เชื้อนี้อยู่ในละอองเสมหะ น้ำมูกน้ำลายของผู้ป่วยที่ไอจามออกสู่ สาธารณะ หากมีอาการของโรคปอดบวมไม่แนะนำให้รักษาด้วยตนเอง แต่ควรรีบพบแพทย์โดยด่วน สำหรับการติดต่อของโรคและการป้องกันโรคปอดบวมนั้น เหมือนกันกับโรคไข้หวัดและไข้หวัดใหญ่
โรคสุกใส หรือโรคอีสุกอีใส
เกิดจากเชื้อไวรัส สามารถติดต่อได้จากการสัมผัสสารคัดหลั่งของผู้ป่วย โดยเฉพาะน้ำจากตุ่มน้ำและติดต่อได้ทางอากาศ โดยมีอาการ มีไข้เบื่ออาหาร อ่อนเพลียและปวดเมื่อยตามตัว ร่วมกับมีผื่นขึ้นพร้อมกับมีไข้หรือหลังจากมีไข้ โดยมีวิธีป้องกันและรักษาดังนี้
วิธีการป้องกันโรคสุกใส หรือโรคอีสุกอีใส
- พักผ่อนให้เพียงพอ หากมีไข้ควรกินยาลดไข้ประเภทพาราเซตามอล
- ตัดเล็บให้สั้น และเลี่ยงการเกาตุ่มน้ำ เพื่อป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรียแทรกซ้อน
- ผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัว หรือผู้ที่อายุมากกว่า 12 ปี ควรพบแพทย์เพื่อพิจารณารับยาฆ่าเชื้อโรคสุกใส
- เลี่ยงการซื้อยาสมุนไพรหรือยาเขียวมารับประทานเอง เพราะอาจมีสารสเตียรอยด์และทำให้มีอาการแย่ลง
- ผู้ที่มีอาการป่วยควรหยุดพักรักษาตัวที่บ้านประมาณ 1 สัปดาห์
โรคมือ เท้า ปาก
โรคมือ เท้า ปาก มักพบในเด็กอายุน้อยกว่า 5 ปี เกิดจากเชื้อไวรัสโดนเข้าสู่ร่างกายผ่านการสัมผัสสารคัดหลั่ง ซึ่งโรคนี้ยังไม่มีวัคซีนป้องกันแต่ป้องกันและควบคุมได้โดยการรักษาสุขอนามัย ผู้ปกครองควรแนะนำบุตรหลานและผู้เลี้ยงเด็กให้รักษาความสะอาด ตัดเล็บให้สั้น หมั่นล้างมือบ่อยๆ (ด้วยน้ำและสบู่) โดยเฉพาะก่อนและหลังรับประทานอาหาร หลังการขับถ่าย หลังไอ จาม และหลังสัมผัสสารคัดหลั่งของผู้ป่วย เช่น หลังเปลี่ยนผ้าอ้อม หลังเช็ดตัว เป็นต้น
วิธีการป้องกันโรคมือ เท้า ปาก
- ควรแนะนำสุขอนามัยแก่บุตรหลาน โดยเฉพาะการล้างมือ
- สถานเลี้ยงเด็กควรดูแลให้มีการปฏิบัติตามมาตรฐานด้านสุขลักษณะของสถานที่ เช่น เช็ดถูอุปกรณ์ เครื่องเรือน เครื่องเล่น ด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อโรค
- ในโรงเรียนอนุบาล/ประถมศึกษา ควรเพิ่มความรู้เรื่องโรคและการป้องกัน
- หากเด็กมีอาการป่วยซึ่งสงสัยว่าจะเป็นโรคมือ เท้า ปาก อย่าให้คลุกคลีใกล้ชิดกับเด็กอื่น
- หากเด็กมีตุ่มในปากโดยที่ยังไม่มีอาการอื่นให้หยุดพักอยู่บ้าน
- หากอาการรุนแรง เช่น ไม่ยอมรับประทานอาหาร ไม่ยอมดื่มน้ำ ต้องรีบพาไปพบแพทย์ทันที
- กรณีที่เด็กป่วยด้วยโรคมือ เท้า ปาก ให้หยุดเรียนเป็นเวลา 1 สัปดาห์ โดยนับจากวันเริ่มป่วย
- การทำความสะอาดพื้นผิวต่างๆ ที่เด็กป่วยสัมผัส ให้ทำความสะอาดด้วยสบู่หรือผงซักฟอกปกติก่อน แล้วตามด้วยน้ำยาฟอกขาว เช่น คลอรอกซ์ ไฮเตอร์ ทิ้งไว้ 10 นาที แล้วล้างด้วยน้ำสะอาด
โรคอุจจาระร่วงในเด็ก
มักจะเกิดกับเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี เกิดจากเชื้อไวรัสซึ่งติดต่อได้โดยการดื่มน้ำหรือกินอาหารที่มีเชื้อปนเปื้อน สำหรับวิธีการป้องกันและดูแลรักษาเบื้องต้นทำได้ดังนี้
วิธีการป้องกันโรคอุจจาระร่วงในเด็ก
- เลือกอาหารที่ผ่านกระบวนการผลิตอย่างปลอดภัย
- รับประทานอาหารที่ปรุงสุกใหม่ ๆ ดื่มน้ำที่สะอาด
- หากจำเป็นต้องเก็บอาหารที่ปรุงสุกไว้นานกว่า 4 ชั่วโมง ควรเก็บไว้ในตู้เย็น ส่วนอาหารสำหรับทารกไม่ควรเก็บข้ามมื้อ และก่อนนำมารับประทานควรอุ่นให้ร้อน
- ไม่นำอาหารที่ปรุงสุกแล้วมาปนกับอาหารดิบอีก เพราะอาหารที่สุกอาจปนเปื้อนเชื้อโรคได้
- ล้างมือให้สะอาดด้วยสบู่ และน้ำสะอาดทุกครั้งก่อนการปรุงอาหาร ก่อนรับประทาน และหลังการเข้าห้องน้ำ
- ดูแลความสะอาดของพื้นที่เตรียมอาหาร ล้างทำความสะอาดหลังการใช้ทกครั้ง กำจัดขยะมูลฝอยเพื่อไม่ให้เป็นแหล่งเพาะพันธุ์ของแมลงวัน
- เก็บอาหารให้ปลอดภัยจากแมลง หนู หรือสัตว์อื่น ๆ
- ใช้น้ำสะอาดในการปรุงอาหาร ล้างภาชนะ และระวังเป็นพิเศษในการใช้น้ำเพื่อเตรียมอาหารเด็กทารก
สรุป
ฤดูหนาวที่แม้ว่าในช่วงกลางวันจะมีแดด หรือมีอากาศที่ร้อน แต่นั่นแหละคือสิ่งที่ยิ่งต้องระมัดระวัง เพราะอากาศที่เปลี่ยนแปลงเดี๋ยวร้อนเดี๋ยวหนาวจะยิ่งทำให้เกิดโรคภัยไข้เจ็บได้ง่าย การดูแลสุขภาพร่างกายให้แข็งแรงจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ทุกคนควรให้ความสำคัญ เราไม่มีทางรู้ได้เลยว่าความหนาวจะสร้างความเดือดร้อนให้เราเมื่อไหร่ การป้องกันด้วยการดูแลตัวเองจึงเป็นสิ่งสำคัญ ก่อนที่ร่างกายจะส่งสัญญาณว่า…..
“ความหนาวเริ่มทำให้เราเดือดร้อนแล้วล่ะ”
• • • กลับสู่หน้าหลัก • • •
ภาพประกอบจากอินเทอร์เน็ต
ข้อมูลบางส่วนจากกองควบคุมโรคติดต่อ สำนักอนามัย และหนังสือคู่มือรู้ทันโรคและภัยสุขภาพสำหรับประชาชน
[…] ฤดูไม่หนาว กับโรคที่แฝงมา […]
[…] ฤดูไม่หนาว กับโรคที่แฝงมา […]